โครงการศึกษาความเชื่อในการสร้างเรือนพื้นถิ่นกรณีศึกษา บ้านหนองม่วง อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์

Abstract

หมู่บ้านหนองม่วง ตำบลบ้านไทร อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ก่อตั้งมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2484 อพยพมาจากอำเภอต่าง ๆ ของจังหวัดสุรินทร์ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างองค์ความรู้ ความเข้าใจถึงรูปแบบของเรือนพื้นถิ่นไทยเขมรที่สะท้อนความเชื่อ เกณฑ์ในการเลือกเรือนพื้นถิ่นเลือกจากอายุของเรือนที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปี ขึ้นไป เรือนยังมีสภาพสมบูรณ์มีผู้ให้ข้อมูลต้องเป็นเจ้าของเรือนหรือทายาท และมีการเปลี่ยนแปลงลักษณะทางกายภาพของเรือนน้อยที่สุด จึงได้จำนวนเรือนพื้นถิ่นที่ทำการศึกษาทั้งหมด 6 หลัง จากการศึกษาพบว่า รูปแบบของเรือนพื้นถิ่นไทยเขมรที่พบในบ้านหนองม่วงเป็นหลังคาทรงจั่วเดี่ยว หรือภาษาถิ่นเรียกว่า ปะเตียะมะตะโมล และความเชื่อที่เจ้าของเรือนพื้นถิ่นไทยเขมรยังคงยึดถือ ได้แก่ ศาลปู่ตา ทิศดีและไม่ดีของชุมชน เชื่อว่าทิศที่ไม่ดี ศาลพระภูมิ การหันหัวนอน ห้ามประตูหน้าบ้านและประตูหลังบ้านตรงกัน การวางตำแหน่งบันได และขั้นบันได ยันต์ปกป้อง (อกไก่) ครูกำเนิด หรือ จวมกำเนิด ปลึง หรือ ขวัญ พิธีกรรมยกเสาเอกและเสาโท พิธีกรรมแซนโฏณตา วันต่าง ๆ ที่ห้ามปลูกเรือน การตรวจดวงชะตาเจ้าของเรือน ต้นไม้ที่ห้ามปลูกในเรือน ยุ้งข้าว การเข้าป่าไปตัดไม้ ห้ามเอาไม้ที่เคยสร้างยุ้งข้าวมาปลูกเรือน การตรวจดวงชะตาเจ้าของเรือน