Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีความมีความมุ่งหมายเพื่อการศึกษา 1) ความเชื่อและพิธีกรรทแซนยะจุ๊ 2) บทของพิธีกรรมแซนยะจุ๊ที่มีต่อวิถีชีวิตของคนในชุมชน และ3) แนวทางในการอนุรักษ์พิธีกรรมแซนยะจุ๊ โดยศึกษาเฉพาะกรณีบ้านม่วงหวาน-โคกเจริญ ตำบลจันดุม อำเภอพลับพลาชัย จังหวัดบุรีรัมย์ วิธีการศึกษาโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-Depth Iterview) การสังเกตจากสถานการณ์จริงในพิธี และการศึกษาข้อมูลจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวกับความเชื่อ และพิธีกรรม วิเคราะห์ข้อมูลตามความมุ่งหมายแล้วเสนอผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า ความเชื่อและการนับถือผีของกลุ่มชาติพันธุ์ไทย-กูยที่บ้านม่วงหวาน-โคกเจริญมีความเชื่อและผีอย่างเคร่งครัดและยังถือปฏิบัติสืบเนื่องกันมาอย่างไม่ขาดสาย ชาวบ้านมีความเชื่อว่ายะจุ๊ คือ ผีซึ่งเป็นบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว ยะจุ๊เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ทุกคนให้ความเคารพนับถือและเชื่อว่ายะจุ๊คอยคุ้มครองให้หมู่บ้านสงบสุขปราศจากภัยอันตรายทั้งปวงในแต่ละปีชาวบ้านจะจัดให้มีพิธีแซนยะจุ๊ 2 ครั้ง คือในวันขึ้น 3 ค่ำเดือน 3 และวันขึ้น 6 ค่ำเดือน 6 การแซนยะจุ๊ในวันขึ้น 6 ค่ำ เดือน 6 เพื่อให้ฝนตกถูกตามฤดูกาลมีอาหารและน้ำที่บริบูรณ์ตลอดทั้งปี การแซนยะจุ๊ในวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 จะจัดขึ้นเพื่อเป็นการแสดงความขอบคุณยะจุ๊ ที่ช่วยให้ผลผลิตจากการทำนาอุดมสมบูรณ์ เป้นการขอพรให้ผลผลิตขายได้ราคาดี บทบาทของพิธีกรรมแซนยะจุ๊ต่อสังคมชาวไทย-กูย บ้านม่วงหวาน-โคกเจริญ พบว่า 1) ด้านสังคมสร้างความสัมพันธ์ในชุมชน ก่อให้เกิดความรัก ความสามัคคีสร้างขวัญกำลังใจสอนจริยธรรมและเป็นทุนทาง วัฒนธรรม 2) ด้านเศรษฐกิจ ช่วยอนุรักษ์ป่าไม้ เป็นแหล่งอาหารเป็นหลักประกันความมั่นคงทางใจ 3) ด้านการเมืองการปกครองพบว่าพิธีแซนยะจุ๊ช่วยจดระเบียบสังคม และควบคุมความประพฤติ ก่อให้เกิดระเบียบเป็นไปตามบรรทัดฐานทางสังคม ความเชื่อและพิธีกรรมแซนจุ๊จึงเป็นกลไกในการควบคุมให้คนอยู่ในกรอบหรือกฎเกณฑ์ แนวทางการอนุรักษ์พิธีกรรมแซนยะจุ๊ ของชาวไทย-กูย บ้านม่วงหวาน-โคกเจริญ ตำบลจันดุม อำเภอพลับพลาชัย จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นประเพรีพิธีกรรมที่ปฎิบัติสืบทอดกันมา ช้านาน มีอิทธิพลต่อการดำเนินชีวิตของชาวไทย-กูย ทุกรุ่นนับแต่อดีตเป็นต้นมา จึงได้เสนอแนวทางในการอนรักษ์ไว้ 1)บันทึกภาพหรือจัดทำเป็นวีดีทัศน์ 2) จัดพิมพ์เป็นหนังสืออ่านนอกเวลาให้เด็กได้อ่าน 3) มีการเผยแพร่ให้ประชาชนเข้าใจ และเห็นความสำคัญ 4)ส่งเริมให้เยาวชนตระหนักและเข้าร่วมในพิธีกรรม และ5) หน่วยงานรัฐบาลควรให้ความสำคัญขงความเชื่อและพิธีกรรมแซนยะจุ๊เพื่อใช้เป็นแนวทางพัฒนาชุมชนให้เข้มแข็งต่อไป
