การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์ที่เป็นต้นทุนศรัทธาเดิมในพื้นที่ขับเคลื่อนจากอดีตจนถึงปัจจุบัน เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้ง แตกแยก สร้างภูมิคุ้มกันให้ชุมชนเข้มแข็งโดยใช้หลักพุทธธรรม เรื่องศรัทธา 4 โดยการปรับประยุกต์สร้างกระบวนการเสริมสร้างจริยธรรมจากอัตลักษณ์สู่กลุ่มเป้าหมายและนำชุมชนจริยธรรมขับเคลื่อนแลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยใช้การวิจัยแบบผสานวิธี ซึ่งใช้การวิจัยชิงคุณภาพเป็นหลัก การวิจัยเชิงปริมาณเป็นรองและประยุกต์
ใช้วิธีวิทยาของงานวิจัยเพื่อท้องถิ่น (Community Based Research: CBR) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลได้แก่ การสำรวจชุมชน การทำแผนที่ภูมิสังคม การเสวนาทางวิชาการ การสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) การศึกษาอัตลักษณ์ของชุมชนที่เป็นต้น ทุนศรัทธาเดิมในพื้นที่ขับเคลื่อนจากอดีตจนถึงปัจจุบัน พบว่า จากสถานการณ์ของชุมชนที่มีปัญหาความขัดแย้งกันมาเป็น ระยะเวลานานกว่า 10 ปี ผู้คนในชุมชนเกิดความเสื่อมถอยด้านคุณธรรม จริยธรรมและค่านิยม ประเพณี วัฒนธรรมที่ดีงาม ปัญหาความขัดแย้งของชุมชนทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ แต่บนฐานแห่งความขัดแย้งแตกแยกของคนในชุมชนยังมีสิ่งที่เคารพศรัทธานับถือร่วมกันอย่างเหนียวแน่น อันเป็นอัตลักษณ์ต้นทุนศรัทธาเดิมที่โดดเด่นมาแด่บรรพบุรุษประกอบด้วย
(1) หลวงพ่ออินทร์แปลง (2) หนองเลิงแข้ (3) สัญลักษณ์นกกระยางคำ (4) ตำ นานฆ้องดัง (5) ใบโพธิ์หอม และ (6) เจดีย์พระนางเขียวค่อมไชยเชษฐา อันเป็นศูนย์รวมยึดเหนี่ยวจิตใจของชุมชน 2) กระบวนการเสริมสร้างจริยธรรมจากอัตลักษณ์ต้นทุนศรัทธาเดิม เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้งชุมชนและสร้างภูมิคุ้มกันให้ชุมชนเกิดความเข้มแข็งประกอบด้วย 5 ขั้นตอน
(1) สร้างครอบครัวจริยธรรม (2) การตั้งกลุ่มชุมชนจริยธรรมโดยผ่านการรับรู้ มีท่าทีตอบรับ และแสดงความเป็นเจ้าของ (3) การออกแบบกิจกรรมกลุ่มที่ได้กิจกรรมที่หลากหลาย (4) การขับเคลื่อนกิจกรรมกลุ่มเพื่อเสริมสร้างจริยธรรมและ จิตสำนึกให้มีพลังในการขับเคลื่อน และ (5) การเสริมสร้างพลังกลุ่มเพื่อการเรียนรู้ร่วมกัน พบว่า กระบวนการเสริมสร้างจริยธรรมจากอัตลักษณ์ต้นทุนศรัทธาเดิมขับเคลื่อนด้วยการเรียนรู้ผ่าน อัตลักษณ์ของชุมชนร่วมกันและปฏิบัติตามหลักพุทธธรรมเรื่องศรัทธา 4 ฐานคิด และคุณลักษณะ 6 ประการของชุมชนจริยธรรมสามารถแก้ปัญหาความขัดแย้งและสร้างภูมิคุ้มกันให้กับชุมชนก้าวพ้นความขัดแย้งในชุมชน 3) การทดลองใช้และประเมินผลกระบวนเสริมสร้างจริยธรรมจากอัตลักษณ์ต้นทุนศรัทธาเดิมในชุมชนพื้นที่ขับเคลื่อนได้เกิด
ผลเชิงประจักษ์ในพฤติกรรม 3 ประเด็น คือ (1) อัตลักษณ์ที่ค้นพบกับชุมชนจริยธรรม (2) ผลจากการจัดกิจกรรมกับชุมชนจริยธรรม และ (3) การแก้ปัญหาความขัดแย้งกับชุมชนจริยธรรม พบว่า หลังจากที่ชุมชนได้ขับเคลื่อนตาม
กระบวนการได้ยืนยันในอัตลักษณ์ ด้วยการรับรู้ การมีท่าทีตอบรับและแสดงความเป็นเจ้าของอย่างมีพลัง จากผลการดำเนินกิจกรรมเกิดความมั่นใจในกระบวนการเสริมสร้างจริยธรรมว่ามีจำนวนประชากรเข้าร่วมเพิ่มมากขึ้นเท่าตัว มี
ความพึงพอใจของผู้กลุ่มและเกิดผลสัมฤทธิ์แก้ปัญหาความขัดแย้งแตกแยกของชุมชนได้จริงเชิงประจักษ์ เป็นการสร้างภูมิคุ้มกันต่อการอยู่ร่วมกันของคนในชุมชนและสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนเกิดความรัก สามัคคี มีจิตใจงาม เกิดสุขที่
ยั่งยืนได้ ส่วนความยั่งยืนเข้มแข็งของชุมชนจะอยู่ได้ยาวนานเพียงใด ก็ไม่สามารถคาดคะเนได้เพราะย่อมเป็นไปตามการเปลี่ยนแปลงของสังคมต่อไป"
This research aimed to study the
community’s original faith identity driven from the
past to present in order to resolve conflicts and
disharmony, and strengthen the community by
using Buddha Dharma called, “4 Saddhas”. The
research applied the Buddha Dharma to create the
process of promoting ethics based on the identity,
then transferred to the target group, and led the
ethical community exchange knowledge with
others. The research employed mixed methodology
which majorly focused on the qualitative data and
the quantitative data subsequently. Community
-based research of The Thailand Research Fund
was also applied to the study. Data collection tools
included community survey, social map, academic
conference, unstructured interview, in-depth
interview, and focus group. Content analysis was
also used to analyze collected data. The research
results present as follows. 1) The study of the
community’s original faith identity driven from the
past to present found that the community had
been in conflict over 10 years. People’s morality,
ethics, value, tradition and good culture began to
decline. The conflicts of the community tended
to be more and more severe. However, among the
disharmony situations, there were still the things
which were original faith identity and mutually
respected by people since the period of their
ancestors. Those spiritual anchors were such as
(1) Inplaeng Buddha image, (2) Nong Loeng khae
Swamp, (3) the symbol of Egret, (4) the legend of
gong, (5) scented Pho leaves and (6) Phra Nang
Kheaw Khom Chaiyachettha Pagoda. 2) The process
of promoting ethics based on the community’s
original faith identity to resolve the conflicts
and disharmony, and strengthen the community
comprised 5 steps: (1) forming the ethical family,
(2) establishing the ethical community by building
the recognition, acceptation, and possession, (3)
designing various group activities, (4) driving group
activities for building ethics and consciousness, and
(5) empowering the groups for learning together.
The results showed that the process of promoting
ethics through learning the community identity
together and following Buddhist practices called,
“4 Saddhas” and “6 main characteristics” could
solve the problems and disharmony, and build
the immunity for people to avoid the conflicts in
the community. 3) The trial and evaluation of the
process of promoting ethics based on the community’s
original faith identity present empirical consequences
in 3 important ways : (1) the identity discovered
with the ethical community, (2) feedback from
arranging activities with the ethical community, and (3) resolution of the conflicts with the ethical
community. After the community was driven
following the planned process, and confirmed
the identity with recognition, acceptation and
possession, the results showed that people were
more confident in the process of promoting ethics.
Numbers of population that joined the activities
were double growing. People in the group were
satisfied, in which the conflicts were solved
successfully and empirically. It created the immunity
for people to live in the community together and
strengthened the community of love, harmony,
good-hearted and lasting happiness. However,
the sustainability and strength of the community
cannot be predicted, because it is based on the
change of society.
