บทคัดย่อ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงบรรยาย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยด้านต่างๆ ได้แก่ นิสิต ครอบครัว และสถาบัน ที่มีผลกระทบต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในรายวิชาปฏิบัติการวัสดุ ก่อสร้างของนิสิตสาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และเพื่อ ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่างๆ ได้แก่ ครอบครัว นิสิต และสถาบัน ที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนในกลุ่มวิชาเอกเฉพาะด้าน กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาได้แก่ นิสิตระบบปกติ ชั้นปีที่ 2 และ นิสิตระบบพิเศษเทียบเข้า ชั้นปีที่1 จ านวน 60 คน โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการวิจัย ใช้ สถิติในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าไค-สแควร์ ผลการวิจัยจากความคิดเห็นของนิสิตสาขาวิศวกรรมโยธาพบว่าปัจจัยด้านนิสิต และ สถาบัน ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณาในรายละเอียด พบว่า ด้านอาจารย์ ด้าน กิจกรรมการเรียนการสอนทั้งภาคทฤษฏีและปฏิบัติการ และด้านความสัมพันธ์กับเพื่อนนิสิต อยู่ใน ระดับมาก ร้อยละ 4.45 ส าหรับปัจจัยด้านสภาพแวดล้อม – อาคารสถานที่ อยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 3.00 ส่วนปัจจัยด้านครอบครัว นิสิต และสถาบัน ไม่มีความสัมพันธ์กับผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนของรายวิชานี้ซึ่งอยู่ในกลุ่มวิชาเอกเฉพาะด้าน