บทคัดย่อ การวิจัยเชิงบรรยายนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบการทำหน้าที่แทนของ หัวหน้าหอผู้ป่วย ตามการรับรู้ของหัวหน้าหอผู้ป่วยและพยาบาลวิชาชีพของโรงพยาบาล ใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ จำนวน 5 โรงพยาบาล กลุ่มตัวอย่างเป็นหัวหน้าหอผู้ป่วยและพยาบาล วิชาชีพ กลุ่มละ 83 คนรวม 166 คน สุ่มตัวอย่างหัวหน้าหอผู้ป่วยแบบเฉพาะเจาะจงตามคุณสมบัติที่ กำหนด กลุ่มตัวอย่างพยาบาลวิชาชีพใช้วิธีสุ่มอย่างง่ายในหอผู้ป่วยเดียวกับหัวหน้าหอผู้ป่วยที่เป็น กลุ่มตัวอย่าง เครื่องมือประกอบด้วย 1) แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล 2) แบบสอบถามการทำ หน้าที่แทนของหัวหน้าหอผู้ป่วย ผู้วิจัยสร้างขึ้นจากกรอบแนวคิดการทำหน้าที่แทนผู้ป่วยของ พยาบาลที่พรหมเทพ (Promtape, 2004) สังเคราะห์จากการทบทวนวรรณกรรมร่วมกับการทบทวน วรรณกรรมเกี่ยวกับการทำหน้าที่แทน (Jenny, 1979; Leddy & Pepper, 1998) และบทบาทหน้าที่ ของหัวหน้าหอผู้ป่วยสำนักการพยาบาล (2549) เครื่องมือผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหา โดยผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ได้ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหา (Content Validity Index: CVI) ของ แบบสอบถามส่วนที่ 2 เท่ากับ 0.88 และตรวจสอบความเที่ยง (Reliability) โดยใช้สัมประสิทธิ์ แอลฟ่าของครอนบาค ได้ค่าความเที่ยงของแบบสอบ ถามส่วนที่ 2 ตามการรับรู้ของหัวหน้าหอ ผู้ป่วยเท่ากับ 0.97 และตามการรับรู้ของพยาบาลวิชาชีพ เท่ากับ 0.93 วิเคราะห์ข้อมูลโดยการแจก แจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบทีอิสระ (Independent t-test) ผลการศึกษา พบว่า คะแนนเฉลี่ยการทำหน้าที่แทนผู้ป่วยของหัวหน้าหอผู้ป่วยตามการ รับรู้ของหัวหน้าหอผู้ป่วย ( x =4.20, S.D.=0.50) และตามการรับรู้ของพยาบาลวิชาชีพ ( x =3.96, S.D.=0.62) อยู่ในระดับมาก การทำหน้าที่แทนผู้ใต้บังคับบัญชาตามการรับรู้ของหัวหน้าหอผู้ป่วย ( x =3.96, S.D.=0.83) และตามการรับรู้ของพยาบาลวิชาชีพ ( x =3.70, S.D.=0.72) อยู่ในระดับมาก เช่นกัน นอกจากนี้ยังพบว่าคะแนนเฉลี่ยการทำหน้าที่แทนผู้ป่วย และแทนผู้ใต้บังคับบัญชา ตามการรับรู้ของหัวหน้าหอผู้ป่วยสูงกว่าตามการรับรู้ของพยาบาลวิชาชีพทั้งโดยรวมและรายด้านอย่างมี นัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) ผลการวิจัยครั้งนี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลที่สำคัญสำหรับผู้บริหารทางการพยาบาล ในการกำหนดแนวทางส่งเสริมบทบาทหน้าที่ของหัวหน้าหอผู้ป่วยในการทำหน้าที่แทนผู้ป่วยและ ผู้ใต้ บังคับบัญชา