ก้านขดจากลายประดับขอมสู่งานไหมมัดหมี่

Abstract

บทคัดย่อ ก้านขด เป็นลายจำหลักที่สำคัญ บนเสาติดกับผนังและหน้าบันของปราสาทขอม ตั้งแต่กลางพุทธศตวรรษที่ 13 ถึงพุทธศตวรรษที่ 18 นับแต่ศิลปะพระโค บาแค็ง คลัง บาปวน นครวัด และบายน บรรพชนได้ออกแบบสร้างสรรค์โดยการแปรเปลี่ยนองค์ประกอบและจัดวางองค์ประกอบลายในพื้นที่ตามแต่จินตนาการ ผู้ออกแบบมีแรงบันดาลใจในการแปรเปลี่ยนองค์ประกอบของลายสู่การสร้างสรรค์ลายมัดหมี่ ซึ่งอาศัยกระบวนการออกแบบเรขศิลป์ ด้วยเทคนิคการลดรูป การเพิ่มรูป และการสร้างมิติด้านระยะด้วยค่าน้ำหนักของสีในวงจรสี นำไปผลิตผ้าไหมมัดหมี่ จำนวน 3 ผืน พบว่าในการจัดสร้างผลงานต้องเข้าใจกระบวนการก่อรูปของลายมัดหมี่ การใช้เทคนิคการกำหนดลายในตารางกริดทำให้ช่างมัดหมี่ตามแบบได้ง่าย และช่างย้อมสีสามารถแยกสีในการย้อมแต่ละครั้งจากแบบลายสีได้ อีกทั้งการออกแบบสีโดยอาศัยเทคนิคการสร้างมิติด้านระยะด้วยค่าน้ำหนักของสีตามวงจรสี ทำให้ได้ผลงานที่น่าสนใจ

Abstract Kankhot (the name of a decorative pattern) is an important motif on the pilasters and pediment of the Khmer sanctuary during the middle of the 13th to the 18th Buddhist century. In the era of Preah Ko, Bakheng, Khleang, Baphuon, Angkor Wat and Bayon, Khmer ancestors creatively designed compositional graduation and pattern orientation in their area by their imagination. The designer had an inspiration to the compositional gradation of the sanctuary’s ornament to create mudmee motifs which were based on the process of graphic design using subtractive and additive techniques as well as creation of distance-dimensional technique by using colour value based on the colour wheel in order to produce 3 pieces of mudmee silk. The key findings of the creation were the understanding of mudmee forming process and the use of pattern orientation on grid which makes it easy for the producers to follow the patterns and enables dyers to distinguish colours from the patterns in each dye. In addition, colour design using the distance-dimensional technique with colour values based on the colour wheel makes an interesting contribution.