การวิจัยแนวทางการประยุกต์ภูมิปัญญาพื้นบ้านเพื่อการอนุรักษ์ และ
การเพาะพันธุ์ปูม้าของชาวประมงพื้นบ้าน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นการวิจัยเชิง
คุณภาพเก็บรวบรวมข้อมูลในภาคสนามจากประชากร 2 กลุ่ม ในพื้นที่ตำบลแม่รำพึง
อำเภอบางสะพาน และตำบลบางสะพาน อำเภอบางสะพานน้อย มีความมุ่งหมาย
เพื่อศึกษาภูมิปัญญาพื้นบ้าน สภาพปัญหา แนวทางการประยุกต์ภูมิปัญญาพื้นบ้านฯ
จากกลุ่มผู้รู้ กลุ่มผู้ประกอบอาชีพประมงพื้นบ้าน และกลุ่มที่เกี่ยวข้องทั่วไปด้วย
การสัมภาษณ์ สังเกตและการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการ
แบบอุปนัย (Inactive Analysis) และนำเสนอข้อมูลวิธีพรรณนา
ผลการศึกษา พบว่า ภูมิปัญญาพื้นบ้านการเพาะพันธุ์ปูม้า เป็นการนำแม่ปูม้าไข่นอกกระดองที่จับได้มาเพาะเลี้ยง เพื่อการขยายพันธุ์แล้วปล่อยคืนสู่
ธรรมชาติในทะเล ปัจจุบันชาวประมงพื้นบ้านมีองค์ความรู้จับปูม้ามากขึ้น ด้วยการ
ใช้อวน (จม) ขนาดใหญ่ และลอบพับได้ มีปัญหาการเพาะเลี้ยงที่ชาวประมงพื้นบ้าน
ยังขาดทักษะความรู้ ปัญหาสิ่งแวดล้อมป่าชายเลนเสื่อมโทรม ปริมาณนํ้าเค็มในคลอง
ไม่พอ และการสร้างท่าเรือนํ้าลึก ปัญหาด้านสังคมและเศรษฐกิจมาจากพฤติกรรมการ
บริโภคและราคาสูงทำให้ชาวประมงต้องการปูม้าเพิ่มขึ้น
แนวทางการประยุกต์ภูมิปัญญาพื้นบ้าน
เพื่อการอนุรักษ์และการเพาะพันธุ์ปูม้าของชาวประมง
พื้นบ้าน คือ 1) การศึกษาดูงานหาความรู้เพิ่มเติม
ก่อนการดำเนินการ 2) สร้างเครื่องมือการเพาะพันธุ์
ในพื้นที่ 3) การสร้างจิตสำนึกชาวประมงพื้นบ้าน 4)
ระดมทุนและสรรหาแหล่งเงินทุนสนับสนุน 5) ระดม
แม่พันธุ์ 6) ปล่อยลูกปูม้าที่โตได้ขนาดลงคลองใน
ช่วงเวลากลางคืนกรณีที่ฝนไม่ตก 7) เฝ้าระวังด้าน
สิ่งแวดล้อมและอาหาร 8) รณรงค์ห้ามจับปูม้าที่
ไม่ได้ขนาด 9) การจัดเวทีชาวบ้านเพื่อติดตามการ
ประเมินผล 10) การปรับปรุงและสร้างความยั่งยืน
ของการอนุรักษ์
The research on application of Local
Wisdom for conserving of Blue Swimming
Crabs Culture Processed by Local Fishermen
in Prachuapkhirikhan Province was the
qualitative research conducted through the
field work from two groups in the area of
Mae-Ramphueng sub-district, Bangsaphan
district, Prachuapkhirikhan Province. The
objectives were to study the local Wisdom,
problems, and guidelines for applying the
local Wisdom. The research instrument was
an interview with groups of scholars, local
fishermen, traders and the concerned people.
The data were collected by interview,
observation and group discussions. Qualitative
data were analyzed by the induction and
presented by descriptive analysis.
The research results showed that
the local Wisdom of breeding blue swimming
crabs is to catch the parent crabs which laid
eggs outside shell from the sea and bred in
the frame for breeding and released them
into the sea. At present, the local fishermen
had more body of knowledge of catching
blue swimming crabs with large crab nets
and crab traps. The problems found were
the local fishermen’s lack of the breeding
skills and the environmental degradation of
mangrove forest, insufficient saltwater in the
canals and deep-water harbor construction,
and the socio-economic problems caused
by consumption behaviors and high cost of
blue swimming crabs, for which the fishermen
needed more blue swimming crabs.
The application of local wisdom for
conserving of blue swimming crabs culture
processed by local fishermen was as follows
: 1) organizing field study to get more knowledge
before the operation, 2) Creating instrument
for breeding in area, 3) creating awareness
among the local fishermen, 4) mobilizing the
fund and finding funding agency, 5) Raising
and breeding crabs,6) releasing young Crab
into the canal during the night in absence of
rainfall, 7)monitoring environment and food
stuffs, 8) campaigning for not catching the
premature crabs, 9) organizing the local
fishermen forum to evaluate the conservation, 10) Improving and creating conservation for
sustainability.
