Description:
บทคัดย่อ
งานการวิจัยเรื่องทุนทางสังคมและการเสริมสร้างพลังชุมชนในการพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและประเมิน
ทุนทางสังคมที่มีอยู่ในพื้นที่ทั้ง 3 ประเภท ได้แก่ ทุนมนุษย์ ทุนสถาบัน ทุนวัฒนธรรม และเพื่อสร้างทางเลือกใน
การเสริมสร้างพลังชุมชนโดยการนำทุนทางสังคมมาใช้ในการพัฒนาในการดำเนินการวิจัยเน้น การวิจัยและเก็บรวบรวม
ข้อมูล ด้วยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยกำหนดประเด็นคำถามที่เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth
Interview) กับกลุ่มเป้าหมาย 5 กลุ่ม จำนวน 50 ราย ได้แก่ ผู้นำชุมชน คณะกรรมการกองทุน เจ้าหน้าที่รัฐ ผู้นำศาสนา
และประชาชนทั่วไป จากนั้นได้สร้างกระบวนการในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และวางแผนในการพัฒนาทุนเพื่อสร้างทางเลือก
ในการเสริมสร้างพลังชุมชนโดยการนำทุนทางสังคมมาใช้ในการพัฒนา ผลการวิจัย พบว่า
ประเด็นแรก ประเมินการมีอยู่ของทุนทางสังคม ทั้ง 3 ประเภท ได้แก่ ทุนมนุษย์ ทุนสถาบัน และทุนวัฒนธรรม
พบว่า 1) ทุนมนุษย์ ชุมชนได้มีการดึงศักยภาพของคนในชุมชนมาใช้ให้เกิดประโยชน์ตามขีดความสามารถและข้อจำกัด
ในรูปแบบของการถ่ายทอด แลกเปลี่ยนให้เกิดการเรียนรู้ร่วมกัน 2) ทุนสถาบัน นอกจากบ้าน วัด โรงเรียนชุมชนยังให้
ความสำคัญกับกลุ่มสถาบันทางด้านการเงินที่เป็นรูปแบบการออมทรัพย์เนื่องจากมีการแปลงรูปมาเป็นการจัดสวัสดิการให้
คนในชุมชน นอกจากนี้ยังมีหน่วยงานภาครัฐ/เอกชนที่เข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานแต่ยังขาดการบูรณาการอย่าง
จริงจัง 3) ทุนวัฒนธรรม ชุมชนยังคงปฏิบัติตามฮีต 12 คอง 14 แต่บางอย่างเริ่มสูญหายทำให้ระบบความสัมพันธ์และการ
พึ่งพากันลดน้อยลงไปด้วย ประเด็นที่สอง ทางเลือกในการเสริมสร้างพลังชุมชนให้เกิดการนำทุนทางสังคมมาใช้ในการ
พัฒนา มี 4 ประการ คือ 1) การสร้างความรู้ ความเข้าใจของทุนทางสังคมโดยชุมชนและภาคีเครือข่ายตระหนักถึงการใช้
ประโยชน์อย่างคุ้มค่า 2) การค้นหา รวบรวม จัดหมวดหมู่ และการจัดทำแผนที่ทุนทางสังคม 3) การนำทุนทางสังคมมา
ถ่ายทอด อนุรักษ์ ฟื้นฟู จะช่วยเสริมสร้างให้ชุมชนรู้จักวิเคราะห์แก้ไขปัญหา และ 4) การพัฒนาทุนอย่างต่อเนื่อง ใน
ลักษณะกิจกรรมเฉพาะกลุ่ม ลงแรงช่วยเหลือกัน บำเพ็ญประโยชน์ หรือถ่ายทอดภูมิปัญญา ด้วยกระบวนการเรียนรู้
ร่วมกันของคนในชุมชน
ข้อเสนอแนะด้านนโยบาย 1) รัฐควรมีการกำหนดนโยบายตามยุทธศาสตร์การพัฒนาของระดับท้องถิ่นและ
ระดับประเทศให้จัดตั้งกองทุนเพื่อพัฒนาและสนับสนุนทุนทางสังคมให้เป็นโครงข่ายทุนทางสังคมในระดับพื้นที่รวมทั้งเป็น
ผู้จัดการศึกษาอย่างจริงจัง และพัฒนาเป็นองค์ความรู้ 2) ควรนำเอาเทคโนโลยีเข้ามาเป็นเครื่องมือจัดทำแผนที่ทุนทาง
สังคมสามารถเผยแพร่ไปในระดับตำบล อำเภอ จังหวัดและระดับประเทศ ข้อเสนอแนะด้านการพัฒนา 1) ชุมชนควรมี
การสำรวจรวบรวมและจัดทำแผนที่ทุนทางสังคม 2) ควรใช้กระบวนการวิเคราะห์ สังเคราะห์บทเรียนจากการใช้ทุนทาง
สังคมร่วมกับภาคีเครือข่ายอย่างต่อเนื่อง 3) หน่วยงานหรือองค์กรในพื้นที่ควรส่งเสริม สนับสนุนให้ความสำคัญเรื่องทุน
อย่างจริงจัง 4) ชุมชน ควรมีศูนย์เรียนรู้ในเรื่องของทุนทางสังคม เพื่อเกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน