Abstract:
โครงการวิจัยการออกแบบโครงสีในผ้าไหมมัดหมี่ร่วมสมัยครั้งนี้ เป็นงานวิจัยเชิงออกแบบสร้างสรรค์เพื่อเป็นข้อมูลในการพัฒนาวางแผนการผลิตและพัฒนาการออกแบบ โดยมีวัตถุประสงค์ของการวิจัยเพื่อออกแบบจัดโครงสีสำหรับผ้าไหมมัดหมี่ และทดลองและติดตามผลการผลิตจากกลุ่มผู้ผลิตผ้าทอพื้นบ้านในจังหวัดบุรีรัมย์ กระบวนการทำงานมีวิธีดำเนินการวิจัย ตั้งแต่ออกแบบโครงสี และจัดทำแบบลายสำหรับการมัดหมี่เผยแพร่แบบสู่กลุ่มผู้ผลิตเพื่อคัดเลือกลายต้นแบบ จำนวน 1 ลาย แล้วนำแบบลายต้นแบบที่ได้รับการคัดเลือก นำมาทำการออกแบบจัดโครงสีตามทฤษฎีสี จำนวน 10 ชิ้นงาน นำไปให้ผู้ผลิตผ้าไหมมัดหมี่ตามภูมิปัญญาท้องถิ่น จากนั้นผู้วิจัยทำการติดตามผลระหว่างการผลิตขั้นการมัดหมี่และขั้นการทอการผลิต และทำการเปรียบเทียบผลงานผ้าไหมมัดหมี่กับแบบ
ผลการวิจัยปรากฏว่า ผู้ผลิตผลิตผ้าไหมมัดหมี่โดยได้ตามแบบ จำนวน 3 ชิ้นงาน ใกล้เคียงกับแบบ จำนวน 2 ชิ้นงาน และแตกต่างจากแบบ จำนวน 5 ชิ้นงาน ทั้งนี้เป็นผลมาจากเฉดสีย้อมที่มีจำหน่ายตามท้องตลาดไม่มีเฉดสีตรงกับแบบ และการไม่ใช้สีย้อมตรงตามแบบ และพบว่าการจัดโครงสีที่เหมาะสมกับผ้าไหมมัดหมี่สามารถใช้โครงสีแบบสีเอกรงค์ (Monochrome) สีพหุรงค์แบบสีกลมกลืน (Harmony) โดยใช้สี 2 สีขนาบข้างในวงจรสี และสีพหุรงค์แบบสีตรงข้ามแท้ (Complementary Colors) ให้ผลงานที่ทำเกิดความงาม ร่วมสมัย และสะดวกต่อการผลิตเนื่องจากสีไม่มีค่าน้ำหนักของสีที่ใกล้กันตามวงจรสีเกินไป โดยเสนอให้มีการใช้ค่าน้ำหนักของสีตรงข้ามแท้ที่แตกต่างกันหรือการเพิ่มสีกลางเพื่อช่วยขับเน้นลวดลายบางส่วน หรือเพื่อเพิ่มมิติให้เกิดขึ้นกับลวดลาย เมื่อทดลองนำสีของลายผ้าไหมมัดหมี่ที่บรรพชนนิยมใช้ คือ สีน้ำเงิน เหลือง แดง เขียว มาจัดเรียงตามค่าน้ำหนักของสีในวงจรสีที่แบ่งค่าน้ำหนักจากน้ำหนักเข้มสุด คือ สีม่วง (ระดับ 1) ไปหาน้ำหนักเบาสุด คือ สีเหลือง (ระดับ 7) สามารถถอดรหัสภูมิปัญญาการเลือกใช้สีในงานมัดหมี่จะใช้สีลายมัดหมี่ที่มีค่าน้ำหนัก 3, 5 และ 7
