บทคัดย่อ โรคเบาหวานมีผลต่อสุขภาพช่องปาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่ขาดการดูแล สุขภาพช่องปากที่ดี เพื่อเป็นการประเมินดัชนีคราบจุลินทรีย์ ดัชนีโรคเหงือกอักเสบ และการดูแล สุขภาพช่องปากผู้ป่วยเบาหวาน จึงทำการศึกษาในผู้ป่วยเบาหวานหมู่บ้านโสกและหมู่บ้านนาฮี อ. คอนสวรรค์ จ.ชัยภูมิ จำนวน 60 คน ประเมินค่าดัชนีคราบจุลินทรีย์(PlI) และค่าดัชนีโรคเหงือก อักเสบ(GI) โดยการตรวจจากทันตแพทย์ด้วยเครื่องมือตรวจปริทันต์(WHO Probe) ส่วนการดูแล สุขภาพช่องปาก ใช้แบบสอบถามการดูแลสุขภาพช่องปากผู้ป่วยเบาหวานเช่น การแปรงฟัน การใช้ ไหมขัดฟัน วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างการดูแลสุขภาพช่องปากกับดัชนีสุขภาพช่องปากทั้ง 2 ดัชนีด้วยสถิติสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน ผลการศึกษาพบว่า ผู้ป่วยร้อยละ 60 เป็นเพศ หญิง มีอายุเฉลี่ย 51.33± 4.4 ปี ระยะเวลาการป่วยเป็นโรคเบาหวานเฉลี่ย 6.06 ± 4.5ปี จากการ ประเมินค่าPlI และค่า GI ตามวิธีของ Loe(1967) พบว่า ค่าเฉลี่ยPlI ทั้งปาก =1.83(S.D.=0.28) และ ค่าเฉลี่ยGI ทั้งปาก=1.54(S.D=0.17) และด้านลิ้นมีการสะสมคราบจุลินทรีย์และมีความรุนแรงของ โรคเหงือกอักเสบมากที่สุด ค่าเฉลี่ยPlI = 2.61(S.D.=0.35) และค่าเฉลี่ยGI = 1.71(S.D.=0.22) ผู้ป่วย ร้อยละ 83.33 มีระดับความรุนแรงของคราบจุลินทรีย์และโรคเหงือกอักเสบอยู่ในระดับปานกลาง ผู้ป่วยเบาหวานมากกว่าร้อยละ 80 มีการดูแลสุขภาพช่องปากที่ไม่ดีในเรื่องการทำความสะอาดช่อง ปากด้วยการแปรงฟันเพียงอย่างเดียว และไม่เคยมีการดูแลสุขภาพช่องปากด้วยวิธีการอื่นร่วมด้วย ส่วนการดูแลสุขภาพช่องปากเกือบมีความสัมพันธ์กับดัชนีคราบจุลินทรีย์(p<0.08) แต่กับดัชนี สภาพเหงือกไม่มีความสัมพันธ์กัน(p<0.12) การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยเบาหวานไม่มีการ ดูแลสุขภาพช่องปาก ซึ่งต้องการคำแนะนำที่เหมาะสม เพื่อให้เห็นความสำคัญของการมีสุขภาพช่อง ปากที่ดีป้องกันการติดเชื้อในช่องปาก ที่ทำให้เกิดอันตรายต่อผู้ป่วย ดังนั้นจึงควรมีการจัดโปรแกรม สำหรับผู้ป่วยเบาหวานขึ้น เพื่อให้ผู้ป่วยเบาหวานมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่อง ปากที่ถูกต้องต่อไป