บทคัดย่อ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางในการลดความรุนแรงของนักเรียนใน สถานศึกษา โดยใช้วิธีการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลาง กรณีศึกษาวิทยาลัยเทคนิคขอนแก่น กลุ่มเป้าหมายที่ศึกษาในครั้งนี้ ประกอบด้วยผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 1 คน ครู จำนวน 2 คน และตัวแทนนักเรียน จำนวน 12 คน รวมทั้งสิ้น 15 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลครั้ง นี้ ได้แก่ แบบทดสอบ แบบสังเกต และแบบสัมภาษณ์ ที่ผู้ศึกษาสร้างขึ้นเพื่อศึกษาแนวทางในการ ลดความรุนแรงของนักเรียนในสถานศึกษา โดยใช้วิธีการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลาง ผลการศึกษาสรุป ได้ดังนี้ จากการนำรูปแบบการลดความรุนแรงของนักเรียนในสถานศึกษา โดยใช้วิธีการเจรจา ไกล่เกลี่ยคนกลาง ที่ผู้ศึกษาได้สังเคราะห์ขึ้นจากการศึกษาเอกสาร และการถอดบทเรียนของ โรงเรียนพนมสารคาม พนมอดุลวิทยา ประยุกต์เข้ากับบริบทของสถานศึกษา มาทดลองใช้ใน วิทยาลัยเทคนิคขอนแก่น ได้แนวทางการลดความรุนแรงของนักเรียนในสถานศึกษา 6 ขั้นตอน ดังต่อไปนี้ ขั้นตอนที่ 1 การคัดเลือกตัวแทนนักเรียน นักศึกษา โดยคัดเลือกจากคณะกรรมการ องค์การช่างเทคนิคในอนาคตแห่งประเทศไทย (อชท.) หน่วยวิทยาลัยเทคนิคขอนแก่น และเปิด โอกาสให้นักเรียนที่มีความรู้ความสามารถ เสียสละ เป็นผู้ที่มีจิตอาสา มีส่วนร่วมในการสมัครเข้า เป็นคณะทำงานด้วย ขั้นตอนที่ 2 การฝึกอบรมให้ความรู้พื้นฐาน เพื่อสร้างความตระหนัก และเห็น ความสำคัญ โดยการจัดอบรมให้ความรู้ในเรื่อง ความขัดแย้ง ความรุนแรง การสร้างความ สมานฉันท์ และการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลาง โดยความร่วมมือของสำนักงานยุติธรรมจังหวัด ขอนแก่น และสำนักงานคุมประพฤติจังหวัดขอนแก่น ขั้นตอนที่ 3 การฝึกทักษะการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางจากสถานการณ์จำลอง โดยเชิญ วิทยากรที่มีความรู้ และประสบการณ์ทางด้านการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางโดยตรง มาให้ความรู้ใน การฝึกทักษะ ขั้นตอนที่ 4 การศึกษาดูงานการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลาง โดยจัดให้มีการศึกษาดูงานการ เจรจาไกล่เกลี่ยคนกลาง ในสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับการเจรจาไกล่เกลี่ยข้อพิพาท เช่น สำนักงาน ยุติธรรมจังหวัดขอนแก่น และสถานีตำรวจภูธรจังหวัดขอนแก่น เป็นต้น ขั้นตอนที่ 5 การฝึกปฏิบัติจากสถานการณ์จริงในสถานศึกษา โดยจัดให้มีการฝึก ปฏิบัติการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางจากสถานการณ์จริงในสถานศึกษา มีข้อตกลงร่วมกันเป็น แนวนโยบาย กำหนดกฎ กติกา เพื่อให้เข้าใจแนวปฏิบัติที่ถูกต้อง มีการแต่งตั้งและมอบหมายหน้าที่ กันให้ชัดเจนในการปฏิบัติงาน และมีห้องสำหรับการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางโดยเฉพาะ ขั้นตอนที่ 6 สรุปและประเมินผลการนำแนวทางการลดความรุนแรงของนักเรียน โดย ใช้วิธีการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางมาใช้ในสถานศึกษา ด้วยวิธีการสนทนากลุ่มอย่างต่อเนื่องเป็น ระยะอย่างน้อยเดือนละครั้ง และรายงานผลให้ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องและผู้บริหารสถานศึกษาทราบ จากการดำเนินการตามรูปแบบแนวทางการลดความรุนแรงของนักเรียนในสถานศึกษา โดยใช้วิธีการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางทั้ง 6 ขั้นตอน พบว่ากลุ่มเป้าหมายมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ กระบวนการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางเพิ่มขึ้น จะเห็นได้จากผลต่างของคะแนนทดสอบก่อนและหลัง การอบรมเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 35 ทำให้สามารถปฏิบัติการเจรจาไกล่เกลี่ยคนกลางได้ถูกต้องตาม กระบวนการด้วยความมั่นใจ ในการนำรูปแบบดังกล่าวมาทดลองใช้ในสถานศึกษา เนื่องจากเป็น ช่วงระยะเวลาสั้นๆ จึงยังไม่พบว่าสถิติการทะเลาะวิวาทของนักเรียนลดลงอย่างชัดเจนนัก เพียงแต่ พบว่าสถิติไม่เพิ่มขึ้น และมีแนวโน้มว่าจะลดลงเรื่อยๆ ทั้งนี้เพราะนักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีการขยาย ผล และประชาสัมพันธ์หน้าเสาธงสู่เพื่อนๆ ทำให้นักเรียนบางส่วนเริ่มมีความตระหนักและเห็น ความสำคัญของการลดความรุนแรงบ้างแล้ว