การศึกษาเพื่อการพัฒนาความเข้มแข็งของกลุ่มธุรกิจชุมชนผลิตภัณฑ์จากไม้ : กรณีศึกษาตำบลหนองบอน อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อ 1) วิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จและความล้มเหลวของการดำเนินงานธุรกิจชุมชนกลุ่มผลิตภัณฑ์จากไม้ 2) จัดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน ระหว่างเครือข่ายผู้ผลิตผลิตภัณฑ์จากไม้ 3) วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จและความล้มเหลวของการดำเนินงานธุรกิจชุมชนกลุ่มผลิตผลิตภัณฑ์จากไม้ ผู้วิจัยศึกษากลุ่มเป้าหมายจากประชากร จำนวน 219 คน โดยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงและกำหนดโควตาร้อยละ 30 วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล ใช้ทั้งในเชิงคุณภาพด้วยวิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และจัดเวทีสนทนากลุ่มหรืออภิปรายกลุ่ม ข้อมูลเชิงปริมาณใช้แบบสัมภาษณ์ ส่วนค่าสถิติต่างๆที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์สถิติเชิงอ้างอิง ได้แก่ การวิเคราะห์สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์อย่างง่าย ผลการวิจัยพบว่า 1. ปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จและความล้มเหลวของการดำเนินงานธุรกิจชุมชน มีเกณฑ์ประเมินที่มีค่าระดับคะแนนของความพึงพอใจสูงสุด เรียงลำดับดังนี้ 1) ปัจจัยเกี่ยวกับผู้นำและคณะกรรมการกลุ่ม 2) สมาชิกกลุ่มให้ความร่วมมือดี 3) ด้านกระบวนการเรียนรู้ 4) ศักยภาพของกลุ่ม 5) ด้านวัฒนธรรมประเพณี 6) ด้านระบบการจัดการการเงินทุนหมุนเวียน 7) ด้านการตลาด 8) ด้านศาสนา ความเชื่อ การดำรงชีวิตและอยู่ร่วมกันอย่างสันติ 9) ด้านการปรับตัว / การแก้ไขปัญหาชุมชน 10) ด้านบริบทชุมชน 11) ด้านเศรษฐกิจชุมชน 2. การจัดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันระหว่างเครือข่ายผู้ผลิตภัณฑ์จากไม้ ได้แก่ การจัดเวทีอภิปรายกลุ่มเพื่อตรวจสอบข้อมูลและเก็บข้อมูลเพิ่มเติม การร่วมกันวิเคราะห์ SWOT จุดอ่อน จุดแข็ง ปัญหาอุปสรรค แนวทางแก้ไขและจัดลำดับความสำคัญของปัญหา ออกแบบสำรวจข้อมูลของกลุ่ม สำรวจเพื่อเก็บข้อมูลด้านการผลิต การตลาด จัดทำแผนยุทธศาสตร์ แผนแม่บท แผนการผลิตและแผนการตลาด 3. การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จและความล้มเหลวของการดำเนินงานกลุ่มผลิตภัณฑ์จากไม้ พบว่า ประกอบด้วย ปัจจัยด้านบริบทชุมชนกับปัจจัยด้านการปรับตัว / และการแก้ไขปัญหาชุมปัจจัยด้านสมาชิกกลุ่มกับปัจจัยด้านระบบการจัดการเงินทุนหมุนเวียน ปัจจัยด้านสมาชิกกลุ่มกับปัจจัยด้านการตลาด ปัจจัยด้านระบบการจัดการเงินทุนหมุนเวียนกับด้านสมาชิกกลุ่ม ปัจจัยด้านวัฒนธรรมประเพณีกับปัจจัยด้านศาสนา ความเชื่อ ปัจจัยด้านวัฒนธรรมประเพณีกับปัจจัยด้านการปรับตัว / และการแก้ไขปัญหาชุมชน ปัจจัยด้านศาสนา ความเชื่อ กับปัจจัยด้านวัฒนธรรมประเพณี และปัจจัยด้านศักยภาพกลุ่ม กับปัจจัยด้านเศรษฐกิจชุมชน มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญ (… < 0.05) มีความสัมพันธ์กันในทิศทางเดียวกัน แต่ปัจจัยด้านสมาชิกกลุ่มกับปัจจัยด้านกระบวนการเรียนรู้และปัจจัยด้านวัฒนธรรมประเพณีกับปัจจัยด้านเศรษฐกิจชุมชน มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญ (… < 0.05) มีความสัมพันธ์กันในทิศทางตรงกันข้าม สำหรับปัจจัยด้านศาสนา ความเชื่อ กับปัจจัยด้านการตลาด มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญยิ่ง (… < 0.01) มีความสัมพันธ์กันในทิศทางเดียวกัน ข้อเสนอแนะที่ได้จากผลการวิจัย ปัจจัยความสำเร็จและความล้มเหลวของการดำเนินงานกลุ่มธุรกิจชุมชนผลิตภัณฑ์จากไม้คณะกรรมการและสมาชิกกลุ่มสามารถนำไปเป็นแนวทางในการพัฒนาความเข้มแข็งของกลุ่มต่อไป การจัดกระบวนการเรียนรู้จะต้องคำนึงถึงขั้นตอนและวิธีการสนับสนุนอย่างเหมาะสม โดยพยายามให้สมาชิกกลุ่มผลิตไม้เข้ามามีส่วนร่วม การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยด้านสมาชิกกลุ่มกับปัจจัยด้านกระบวนการเรียนรู้ ปัจจัยด้านสมาชิกกลุ่มและปัจจัยด้านวัฒนธรรม มีมากแต่ในทางตรงกันข้ามปัจจัยด้านกระบวนการเรียนรู้ และปัจจัยด้านเศรษฐกิจชุมชน มีน้อย ดังนั้นกลุ่มผลิตภัณฑ์จากไม้ต้องเสริมสร้างปัจจัยดังกล่าวให้สอดคล้องกันข้อเสนอแนะเพื่อการวิจัยต่อไป ควรมีการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อความก้าวหน้าและความยั่งยืนของธุรกิจชุมชนกลุ่มผลิตภัณฑ์แปรรูปจากไม้ การแก้ไขปัญหาเรื่องพ่อค้าคนกลาง การตลาด วัตถุดิบ การกำหนดราคา รูปแบบผลิตภัณฑ์ และแหล่งจำหน่าย