บทคัดย่อ การบูรณาการภูมิปั ญญาสู ่การพัฒนาคุณภาพชีวิตนักเรียนเป็ นนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นที่มุ งศึกษา ปรากฏการณ์การพัฒนาคุณภาพชีวิตนักเรียนตามแนวทางวิถีอีสาน โรงเรียนกาฬสินธุ์ป ัญญานุกูล จังหวัดกาฬสินธุ์ โดย การพัฒนากิจกรรมในการจัดการเรียนรู้ตามแนวทางวิถีอีสาน และศึกษาคุณภาพชีวิตนักเรียนที่ผ ่านกระบวนการจัดการ เรียนรู้ตามแนวทางวิถีอีสาน กลุ ่มตัวอย ่างที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้บริหาร ครูผู้สอน นักเรียน และผู้ปกครอง จำนวน 507 คน ดำเนินการวิจัยแบบผสานวิธี ผลการวิจัยพบว า 1) การพัฒนาคุณภาพ ชีวิตนักเรียนตามแนวทางวิถีอีสาน โรงเรียนเริ่มดำเนินการตั้งแต ปีการศึกษา 2555 โดยได้ปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตร สถานศึกษา จัดสภาพแวดล้อมและแหล งเรียนรู้อย างหลากหลาย ใช้กระบวนการเรียนการสอนแบบอบรมบ มเพาะและครู พาทำ ส ่งผลให้โรงเรียน ผู้บริหาร ครู และนักเรียนได้รับรางวัลจากหน ่วยงานต ่างๆ เป็ นที่ยอมรับจากผู้ปกครองและชุมชน เครือข่ าย 2) การพัฒนากิจกรรมการจัดการเรียนรู้ตามแนวทางวิถีอีสานได้จัดกิจกรรมบูรณาการแบบสหวิทยาการเข้ากับ หลักภูมิป ญญาท้องถิ่นทั้งในห้องเรียน นอกห้องเรียน และในหอพัก จัดการเรียนการสอนแบบเต็มเวลาเต็มวัน สอดคล้อง กับความต้องการจำเป ็นของนักเรียนแต่ ละบุคคล 3) คุณภาพชีวิตนักเรียนที่ผ านกระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวทางวิถี อีสานอยู ในระดับมากทั้งโดยภาพรวมและรายด้านส่ งผลให้ภาพโดยรวมของการอยู่ ร วมกันระหว ่างนักเรียน ครู และบุคลกร ในโรงเรียน เกิดเป ็นสังคมจิตงาม อันเป ็นสังคมแห่ งความรักความเข้าใจ เอื้ออาทร มีเมตตา กรุณา และมีความปรารถนาดี ต่ อกัน