ช้าง คน ป่า แนวทางการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน : กรณีศึกษาชุมชนติดแนวเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ จังหวัดบุรีรัมย์

Abstract

โครงการวิจัยเรื่อง ช้าง คน ป่า แนวทางในการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน : กรณีศึกษาชุมชนติดแนวเขตการรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR : Participatory Action Research) เพื่อศึกษาระบบความสัมพันธ์ระหว่าง ช้าง คน ป่า ในการอยู่ร่วมกันในอดีตและปัจจุบัน ศึกษาสถานการณ์ของปัญหาและสาเหตุที่ช้างป่าออกมาหากินอาหารพืชไร่ของราษฎร และศึกษาแนวทางการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืนระหว่าง ช้าง คน ป่า โดยเลือกพื้นที่ในการวิเคราะห์ 1 หมู่บ้าน คือ บ้านหนองบอน ตำบลลำนางรอง อำเภอโนนดินแดง จังหวัดบุรีรัมย์ และมีตัวแทนเครือข่ายหมู่บ้านจำนวน 14 หมู่บ้านที่ประสบปัญหาช้างป่าออกมากินอาหารพืชไร่ของราษฎรเข้าร่วมในกระบวนการวิจัย กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาคือ ผู้นำประชาชนที่เป็นตัวแทนครัวเรือน ตัวแทนองค์กรกลุ่มอนุรักษ์ป่า อนุรักษ์น้ำ ตัวแทนจากหน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ใช้ค่าเฉลี่ย และค่าร้อยละ ผลการวิจัย พบว่า แบบความสัมพันธ์ระหว่าง ช้าง คน ป่า ในอดีตและปัจจุบันเป็นแบบความสัมพันธ์ทั้งเชิงบวกและเชิงลบ ซึ่งแบบความสัมพันธ์สามารถแบ่งได้เป็น 3 คู่ คือ คู่ที่ 1) แบบความสัมพันธ์ระหว่างช้างกับคนในอดีตและปัจจุบัน คู่ที่ 2) แบบความสัมพันธ์ระหว่างคนกับป่าในอดีตและปัจจุบัน และคู่ที่ 3) แบบความสัมพันธ์ระหว่างช้างกับป่าในอดีตและปัจจุบัน แบบความสัมพันธ์ที่สำคัญที่สุด ได้แก่ แบบความสัมพันธ์คู่ที่ 1) แบบความสัมพันธ์ระหว่างช้างกับคนในอดีตและปัจจุบัน พบว่า มีความสัมพันธ์ทั้งเชิงบวกและลบ ความสัมพันธ์ระหว่างช้างกับคนในอดีตเชิงบวก ได้แก่ 1. การใช้ประโยชน์จากช้างในการชักลากไม้ออกจากป่าเพื่อการค้าขาย 2. ด้านพิธีกรรมใน