งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจและเปรียบเทียบระดับการมีทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โดยเก็บข้อมูลด้วยแบบวัดทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตร์ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 กลุ่มตัวอย่างได้มาโดยการกำหนดขนาดโดยใช้สูตร ของ Yamane ได้ 426 คนแล้วทา การสุ่มแบบแบ่งชั้นภูมิและการสุ่มอย่างง่าย ตามลา ดับ วิเคราะห์ ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ ANOVA ผลวิจัยพบว่านักเรียนมีทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตร์อยู่ในระดับปานกลาง ระดับคะแนนเฉลี่ยทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์แยก ตามระดับชั้นมีความแตกต่างกันในหลายทักษะ และนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 1 มีคะแนนเฉลี่ยสูง กว่าชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2 และ 3 ตามลำดับ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ระดับชั้น มัธยมศึกษาตอนต้น จึงควรใช้รูปแบบหรือกิจกรรมการเรียนรู้ที่เอื้อให้นักเรียนได้ใช้ทักษะ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์โดยเฉพาะอย่างยิ่งทักษะขั้นบูรณาการ ควบคู่การเรียนรู้เนื้อหาให้มากขึ้นโดยเฉพาะอย่างยิ่งในระดับชั้นที่สูงขึ้น
The purposes of this study were to explore and compare science process skills abilities of lower secondary school students in Bangkok. The data were collected by science process skills test in first semester of 2017 academic year. The samples were selected by using the Yamane formula, stratified random sampling and simple random sampling, respectively. There were 426 students. The data were analyzed by mean, standard deviation and ANOVA. The findings revealed that the lower secondary school students’ science process skills were almost placed at a moderate level. Moreover, seventh grade students were placed at the highest level among the groups. Therefore, science learning activities at lower secondary schools should use the learning model. This model included the learning activities that emphasized students’ use of science process skills. Especially, students in a higher grade level should learn through the integrated science process skills along with learning science contents. Keywords: science process skills, lower secondary school students บทน า การพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ถือเป็นเป้าหมายหลักในวิทยาศาสตร์ศึกษา ซึ่งเป็นที่ทราบกันและกล่าวถึงในหลักสูตรอย่างกว้างขวาง (Harlen, 1999) เนื่องจากทักษะกระบวน การทางวิทยาศาสตร์มีความส าคัญต่อการศึกษาวิทยาศาสตร์ด้วยเหตุผลหลายประการ เป็นต้นว่า ช่วยสะท้อนถึงวิธีการท างานของนักวิทยาศาสตร์ การสืบเสาะหาหลักฐานเพื่อน าไปสู่ข้อสรุปและการเกิดขึ้นของความรู้ทางวิทยาศาสตร์ (Sheeba, 2013) ท าให้นักเรียนได้รับประสบการณ์จากการสืบเสาะทางวิทยาศาสตร์ เช่น การออกแบบการทดลอง การเก็บรวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลหลาย ๆ แหล่ง ด้วยการตั้งค าถาม คาดการณ์ค าตอบแล้วเก็บรวบรวมหลักฐานเพื่อตรวจสอบค าตอบและท าความเข้าใจกับผลลัพธ์นั้น จึงท าให้นักเรียนได้ขยายองค์ความรู้ (Small idea) ที่มีไปอธิบายปรากฏการณ์ (Big idea) อย่างมีเหตุผล (Harlen, 1999) เข้าใจในวิทยาศาสตร์ได้ดีและลึกซึ้งขึ้น
