บทคัดย่อ ปัจจุบันมีผู้สนใจการเลี้ยงกวางเชิงพาณิชย์มากขึ้น การศึกษาอิทธิพลของอายุต่อ ลักษณะซากและเขาอ่อนของกวางรูซ่า เพื่อเป็นข้อมูลประกอบในการตัดสินใจว่าจะเลี้ยงกวางถึง อายุเท่าไรจึงจะกำไรสูงสุด โดยใช้ข้อมูลการศึกษาซากและเขากวางอ่อนของ กวางรูซ่า เพศผู้ ที่เลี้ยง อยู่ที่หน่วยงานในสังกัดกรมปศุสัตว์ ศูนย์วิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์หนองกวาง จังหวัดราชบุรี ระหว่าง ปี 2541 – 2552 โดยการเลี้ยงกวางแบบเข้มข้น หลังจากตัดเขาอ่อนแล้วส่งกวางเข้าโรงฆ่าเพื่อศึกษา ซาก ซึ่งตัดแต่งแบบไทย คิดมูลค่าผลตอบแทนทางเศรษฐกิจโดยอ้างอิงจากราคาจำหน่ายกวางของ สหกรณ์กวางแห่งประเทศไทย ปี 2552 จากการศึกษาครั้งนี้พบว่าการเลี้ยงกวางรูซ่า เพศผู้ อายุ 2, 3, 4, และ 5 ปี มีน้ำหนักตัวเท่ากับ 42.25 ± 3.76, 56.89 ± 2.38, 57.90 ± 2.84 และ 64.50 ± 4.02 กิโลกรัม เปอร์เซ็นต์ซากเท่ากับ 55.44 ± 1.01, 58.61 ± 0.64, 57.43 ± 0.77 และ 55.99 ± 1.08 เปอร์เซ็นต์ น้ำหนักเขาอ่อนเท่ากับ 323.77 ± 3.76, 426.92 ±3.76, 535.36 ±3.76 และ 719.48 ±3.76 กรัม ตามลำดับ การเลี้ยงกวางขาดทุนถ้าฆ่าเมื่ออายุ 2 ปี เนื่องจากมีน้ำหนักตัวและน้ำหนักเขาอ่อน น้อยไม่คุ้มค่ากับการลงทุน แต่การเลี้ยงกวางเพศผู้จำหน่ายมีกำไรเมื่อฆ่ากวางอายุ 3 ขึ้นไป ซึ่ง เท่ากับ 1,893, 2,225 และ 4,766 บาทต่อตัว ที่อายุ 3, 4 และ 5 ปี ตามลำดับ รายได้จากการเลี้ยงกวาง เพิ่มขึ้นเมื่อกวางอายุมากขึ้น เนื่องจากเขากวางอ่อนมีน้ำหนักมากขึ้นและน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ดังนั้น เกษตรกรไม่ควรจำหน่ายกวางเมื่ออายุ 2 ปี แต่ควรจำหน่ายกวางที่อายุ 3 ปีขึ้นไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ สภาวะตลาด ต้นทุนและราคาจำหน่ายกวาง