การตำรวจกับการเมือง: ความสัมพันธ์ที่อิงอาศัยซึ่งกันและกัน

Abstract

ตำรวจเป็นข้าราชการประเภทหนึ่งในรัฐ ประชาธิปไตย ตำรวจเป็นเครื่องมือสำคัญของรัฐที่สามารถใช้กำลังบังคับต่อพลเมือง และถือเป็นองค์ประกอบสำคัญประการหนึ่งของกระบวนการไปสู่ประชาธิปไตย รัฐไม่อาจเป็นประชาธิปไตยที่เข้มแข็งได้ หากไม่สามารถคุ้มครองสิทธิในชีวิต เสรีภาพ และทรัพย์สินของประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ตำรวจกับการเมืองไทยมีความสัมพันธ์กันมานับตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ไม่ว่าจะมีการปกครองในรูปแบบใดก็ตาม อย่างไม่สามารถที่จะหลีกเลี่ยงได้ กล่าวคือ ในสมัยการปกครองในระบบสมบูรณาญาสิทธิราช ภารกิจหลักของตำรวจคืออารักขาและมีความใกล้ชิดกับพระมหากษัตริย์เป็นอย่างมาก ส่วนการรักษาความสงบภายในเป็นภารกิจรองลงมา ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 คณะราษฎรได้เข้าควบคุมและเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการบริหารงานของตำรวจให้เป็นไปในลักษณะตำรวจอาชีพ (Police as a profession) ความสัมพันธ์ระหว่างตำรวจกับการเมืองนั้น มีลักษณะเด่นชัด คือตำรวจตกอยู่ใต้อิทธิพลของนักการเมือง ดังนั้น จะเห็นได้ว่าความสัมพันธ์ระหว่างการตำรวจกับการเมือง สามารถแบ่งออกเป็นเป็นประเด็น ดังนี้ 1) ด้านโครงสร้างการบริหาร 2) ด้านกระบวนการทำงาน และ 3) ด้านการแต่งตั้ง โดยอาศัยอิทธิพลนักการเมือง