ความหลากหลายทางพันธุกรรมของแมลงชีปะขาว (อันดับ Ephemeroptera) ในลุ่มน้ำโขงของประเทศไทย

Abstract

แมลงชีปะขาว เป็นแมลงกลุ่มหนึ่งที่มีความสำคัญในการใช้เป็นดัชนีชี้วัดคุณภาพน้ำในธรรมชาติการศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของแมลงชีปะขาวในแม่น้ำโขงของประเทศไทย โดยใช้ยีน cytochrome c oxidase (COI) ร่วมกับยีน 12S ribosomal RNA (12S rRNA) ตัวอย่างแมลงชีปะขาว จำนวน 38 ตัวอย่าง จากลักษณะทางสัณฐานวิทยาสามารถระบุได้ถึงระดับสกุลจำนวน 10 สกุล ศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมและความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการจากตัวอย่างของแมลงชีปะขาว ด้วยโปรแกรม MEGA พบว่าแมลงชีปะขาวทั้ง 10 สกุลมีค่า Intraspecific genetic divergence ของยีน COI มีค่าอยู่ระหว่าง 0.00-1.42% โดยมีเฉลี่ยเท่ากับ 0.66% และ ค่า interspecific genetic divergence ของยีน COI มีค่าอยู่ระหว่าง 17.8-28.9% โดยมีเฉลี่ยเท่ากับ 24.0% ส่วนค่า Intraspecific genetic divergence ของยีน 12S rRNA มีค่าอยู่ระหว่าง 0.00-1.26% มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 0.32% และค่า interspecific genetic divergence ของยีน 12S rRNA มีค่าอยู่ระหว่าง 14.1-47.1 มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 34.1% จากสายสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการพบว่า ทั้งยีน COI และ 12S rRNA สามารถแยกแมลงชีปะขาวชีปะขาวจำนวน 38 ตัวอย่าง ออกเป็น 14 ชนิดได้เช่นเดียวกัน นอกจากนี้สายสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการของยีน 12S rRNA ยังสามารถแบ่งกลุ่มแมลงชีปะขาวได้ 3 กลุ่มใหญ่ ได้แก่วงศ์ Heptageniidae วงศ์ Caenidae และ วงศ์ Leptophlebiidae ออกได้อย่างชัดเจน