การคัดเลือกลักษณะที่ดีของโคเนื้อตามภูมิปัญญาท้องถิ่น จังหวัดบุรีรัมย์

Abstract

การศึกษาการคัดเลือกลักษณะที่ดีของโคเนื้อตามภูมิปัญญาท้องถิ่น จังหวัดบุรีรัมย์ มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการคัดเลือกโคเนื้อที่มีลักษณะที่ดีกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ชาวบ้านที่รู้ลักษณะของโคเนื้อ (ผู้รู้) ในพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย์ จานวน 10 คน ได้มาโดยวิธีการเลือกอย่างเจาะจง เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้วิธีการสัมภาษณ์และอภิปรายกลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีวิเคราะห์เนื้อหา และการวิเคราะห์จัดหมวดหมู่ตามลักษณะของโคเนื้อ จากการพิจารณาลักษณะโคเนื้อที่ดีตามภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยพิจารณาด้านหน้า ด้านข้าง ด้านท้าย และด้านบน เน้นลักษณะโคเนื้อที่ดีให้เนื้อมาก และเลี้ยงลูกดี ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะด้านหน้า หน้าโคสมส่วนกับลาตัว ยาวปานกลาง หน้าผากกว้าง ปานกลาง เลี้ยงแล้วจะโตเร็วหน้าผากนูนเนื้อจมูกหนา รูจมูกแบนใหญ่จะทนต่อการทางาน ทนแดด เนื้อจมูกใหญ่จะกินเก่ง รูจมูกกลมจะเลี้ยงง่ายปากกว้างใหญ่เท่าจมูก จะกินเก่งกินได้มาก เลี้ยงง่ายโตเร็ว ตากลมโต แจ่มใส จะเลี้ยงเชื่อง ไม่ดื้อ ใบหูยาวและใหญ่ คอลักษณะยาวและใหญ่ให้เนื้อมาก เลี้ยงง่าย คอสั้น จะกินเก่งดูอ้วน ฟันขาวเสมอกันไม่แตกไม่หัก จะกินเก่ง โตเร็วไหล่เต็มหนา กว้าง และสูงเล็กน้อย จะมีกล้ามเนื้อมาก เนื้อดี อกกว้างเป็นลักษณะดี ให้เนื้อมากเหนียงคอ หย่อนยาน ขาหน้าใหญ่เหยียดตรง ไม่เกหรือไม่ถ่าง กระดูกขาใหญ่ จึงจะโตดี มองจากด้านข้างและด้านหลังข้อขาใหญ่เป็นลักษณะดีให้เนื้อมากกีบหน้ากลมใหญ่ แข็งแรง กางออกได้สัดส่วน ปลายเล็บแนบชิดไม่เกย ลักษณะด้านข้าง ลาตัว ใหญ่ กว้าง สูง ยาวเสมอจากหน้าไปหลัง มองจากด้านข้างเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ซี่โครงจับสูง โคตัวผู้ตะโหนกจะใหญ่หนาเป็นลักษณะดีให้เนื้อมาก ถ้าตัวเมียตะโหนกจะเล็ก โคหนังหนาถ้าขุนขายจะได้น้าหนักดี เลี้ยงง่ายโตเร็ว อายุยืน ขนยาว ปานกลาง ไม่ยาวเกินไป จะโตเร็ว เลี้ยงง่ายกว่า ขนถี่ กินหญ้าไม่เลือก ขนเรียบ ขนบาง ขนสั้น จะทนร้อนได้ดี ท้องกลม ใหญ่ปานกลาง ไม่หย่อนมาก โค้งเหมือนเรือสาเภา เป็นลักษณะดี เลี้ยงลูกดี สวาบเล็ก ไม่กว้างและลึกมาก เลี้ยงง่าย โตเร็วเต้านมไม่กว้างมาก มีหัวนมสี่เต้า อยู่ในตาแหน่งที่ห่างพอดีกัน หัวนมไม่ใหญ่เกินไป ลูกอัณฑะใหญ่สมบูรณ์และเท่ากันทั้งสองข้าง ไม่บิดเบี้ยว ไม่หย่อนยาวมาก ลึงค์ใหญ่ยาวสมส่วน ปลายลึงค์หย่อนปานกลาง เหมาะในการผสมพันธุ์ ลึงค์คด บิดเบี้ยว ผสมพันธุ์ยากสะดือ (ในเพศเมีย) ไม่หย่อนยานเป็นถุง ลักษณะด้านท้ายโคนขาหลังใหญ่ จะมีเนื้อมาก ขาแข็งแรง ขาไม่โก่ง ขาหลังของเพศผู้จะใหญ่กว่าขาหน้าเล็กน้อยและใหญ่กว่าขาเพศเมีย โคนหางใหญ่ ข้อหางถี่ สมดุล หางยาวเลยเข่าหลัง ปลายหางเป็นพู่สวยงาม และโคที่มีโคนหางใหญ่เต็มเบ้า พู่หางใหญ่ จะเลี้ยงง่ายโตเร็ว สะโพก กว้างและลึก มีเนื้อแน่นเต็ม ถ้ามีกระดูกสะโพกใหญ่ จะให้เนื้อสะโพกมาก อวัยวะเพศเมียมีความสมบูรณ์ ใหญ่สมส่วนกับลาตัว เป็นรูปสามเหลี่ยม รูปใบพลู ใบโพ จะเลี้ยงง่าย คลอดลูกง่าย เลี้ยงลูกเก่ง กีบหลังยาวกว่ากีบหน้าเล็กน้อย กีบเสมอกัน ไม่ยาวไม่สั้น ดูกลม แนบชิด คล้ายกีบม้า ลักษณะด้านบนแนวสันหลังขนานกับพื้นท้อง หลังกว้าง ยาว ตรง ไม่โค้ง ไม่แอ่น เป็นลักษณะที่ดี มีเนื้อสันมาก