Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อไดแก (1) การศึกษาสภาพการประกอบการเลี้ยงโคเนื้อของกลุม
ผูเลี้ยงโคเนื้อขุนบานสี่เหลี่ยมเจริญ (2) การศึกษาองคความรูภูมิปญญาพื้นบานดานการคัดเลือกโค
อาหาร การจัดการเลี้ยงดู และการปองกันรักษาโรคของผูรูภูมิปญญาทองถิ่น (3) ศึกษาคุณคาของ
ภูมิปญญาทองถิ่นที่พัฒนาการเลี้ยงโคเนื้อขุนของเกษตรกร และสรางบทเรียนภูมิปญญาดานการเลี้ยงดูโค
เนื้อขุนสําหรับเกษตรกร กลุมเปาหมายที่ใชในการวิจัย ประกอบดวย ผูรูภูมิปญญาทองถิ่นดานการเลี้ยง
โค-กระบือ ในพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย จํานวน 34 คน หมอสมุนไพรและปราชญภูมิปญญาเชี่ยวชาญ จํานวน
5 คน และเกษตรกรผูเลี้ยงโคเนื้อขุนบานสี่เหลี่ยมเจริญ จํานวน 12 คน ไดมาโดยวิธีการเลือกอยาง
เจาะจง การดําเนินการวิจัย ไดแก 1) การศึกษาสภาพการประกอบการเลี้ยงโคเนื้อ 2) การศึกษาองค
ความรูภูมิปญญาพื้นบานในการเลี้ยงโคเนื้อ และ 3) ศึกษาคุณคาของภูมิปญญาทองถิ่นที่พัฒนาการเลี้ยง
โคเนื้อขุนของเกษตรกร โดยการตรวจสอบขอมูลภูมิปญญาพื้นบานโดยหมอสมุนไพรและปราชญ
ภูมิปญญาเชี่ยวชาญ และใชหลักการทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีอธิบายคุณคาพืชสมุนไพรตํารับยา
เครื่องมือที่ใชไดแกแบบสัมภาษณและเทคนิคการเก็บรวบรวมขอมูลโดยวิธีการสัมภาษณเจาะลึกและการ
อภิปรายกลุม วิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณดวยสถิติ ความถี่ รอยละคาเฉลี่ยและสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ขอมูลเชิงคุณภาพดวยการวิเคราะหเนื้อหาพบวาเกษตรกรผูเลี้ยงโคเนื้อขุนมีอาชีพทํานา และเลี้ยงโคขุน
เปนอาชีพรอง มีโคขุนเปนลูกผสมชาโรเลสการเลี้ยงโคจะอาศัยภูมิปญญาที่สืบทอดกัน เพิ่มจํานวนโคโดย
การผสมเทียม ใชอาหารธรรมชาติและเสริมอาหารขนนานๆ ครั้ง และปองกันโรคดวยวัคซีน การจําหนาย
ผานพอคาคนกลาง โดยการประมาณน้ําหนัก และรูปรางโคดวยสายตา และมีการใชสมุนไพรในการรักษา
โรค การสืบคนภูมิปญญาดานสมุนไพรและผานการตรวจสอบจากหมอสมุนไพรและปราชญภูมิปญญา
เชี่ยวชาญและหลักการทางวิทยาศาสตร ไดตํารับยาสมุนไพรถายพยาธิในลูกโคและกําจัดเห็บโค
ขอคนพบไดรูปแบบการเลี้ยงโคโดยอาศัยภูมิปญญาไทย และสามารถนํามาสรางบทเรียน ภูมิปญญาดาน
การเลี้ยงดูโคเนื้อขุนสําหรับเกษตรกรตอไป
